Het Nederlands volkshuisvestingsstelsel staat op het spel, vindt emeritus hoogleraar Hugo Priemus. Hij schrijft op het Aedes corporatieforum: "Binnenkort starten de publieke verhoren van de parlementaire enquêtecommissie Woningcorporaties. Deze commissie zal zich vóór het einde van dit jaar uitspreken over het gewenste corporatiestelsel. Het kabinet is intussen in februari van dit jaar gestart met een consultatieronde over een voorstel voor een corporatiestelsel, gebaseerd op eerdere debatten in de Eerste Kamer."

Priemus schrijft: "Over enkele punten zijn de coalitiepartners VVD en PvdA het eens. Corporaties moeten voorrang geven aan hun kerntaak: bouwen en beheren voor de doelgroep. Ze moeten sober en doelmatig functioneren. Kruissubsidiëring van marktactiviteiten en afwenteling van marktrisico’s op de sociale sector zijn uit den boze.

Verschillende uitleg

Maar uitspraken van VVD- en PvdA-politici in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart leren dat beide partijen op vitale punten een verschillende uitleg geven aan het nieuwe voorstel voor de Eerste Kamer.

De vraag is of de regering het VVD-frame hanteert, te weten een aanzienlijk kleinere, gestigmatiseerde corporatiesector, uitsluitend bedoeld voor huishoudens met een laag inkomen (zoals in de meeste Europese lidstaten). Of hanteert de regering het PvdA-frame, gekenmerkt door een gedifferentieerde corporatiesector, die weliswaar voorrang geeft aan de doelgroep maar ook middengroepen bedient waar marktpartijen het laten afweten, zoals in probleemwijken en krimpregio’s?

VVD en PvdA in de clinch

"De VVD, minister Stef Blok voor Wonen voorop, beschouwt de sociale huursector in Nederland als veel te groot," vervolgt Priemus. "Er wordt hier ‘scheef’ gewoond: 27% van de huurders behoort niet tot de doelgroep (inkomen tot€ 34.000 per jaar). De sociale huursector zou per saldo zeker een kwart, misschien wel de helft, kleiner kunnen. Volgens de PvdA is de corporatiesector (met een omvang van 31,4% van de Nederlandse woningvoorraad terwijl 40,7% van de huishoudens in Nederland tot de doelgroep behoort) helemaal niet als te groot.

Blok en anderen gaan voorbij aan het feit dat de doelgroep (40,7%) niet alleen in corporatiewoningen woont (22,9%), maar ook in particuliere huurwoningen (5,4%) en koopwoningen (12,4%). Van alle huurders van particuliere huurwoningen hoort 67% tot de doelgroep."

Centralisme en bureaucratie

De tekst van het nieuwe voorstel van het kabinet staat in het teken van het VVD-frame en breekt met het beleid dat begin jaren negentig onder CDA-staatssecretaris Enneüs Heerma tot stand is gekomen. Decentralisatie van beleid en verzelfstandiging van woningcorporaties maken plaats voor centralisme en bureaucratie. Het aandeel van de corporaties moet kennelijk omlaag. PvdA en CDA zullen dit niet zomaar accepteren.

Jazeker, er moet korte metten worden gemaakt met overmoedige, inefficiënte en frauderende woningcorporaties. Het badwater moet weg, maar de baby gespaard. De politieke keuze moet zich richten op het herstel van de unieke Nederlandse volkshuisvestingstraditie, gedragen door een gedifferentieerde, niet-gestigmatiseerde sociale huursector, door gelouterde woningcorporaties en - meer dan vroeger - door bewoners."