Door het zogeheten waterbedeffect zijn er op dit moment ook buiten de Randstad minder betaalbare woningen te krijgen. Dit houdt in dat wanneer in een bepaalde regio de huizenprijzen hard stijgen, mensen buiten die regio op zoek gaan waardoor ook daarbuiten de huizenprijzen stijgen. Hier is het gemiddelde hypotheekbedrag in één jaar tijd met ruim 10% gestegen.

Dit blijkt uit een analyse van Pricewise. De grootste daling die te zien is in het aantal hypotheekaanvragen voor de aankoop van een woning buiten de Randstad, is te zien in Zeeland. Vergeleken met een jaar geleden daalde het aantal aanvragen met bijna een derde. Steeds meer kopers haken dan ook af. Na Zeeland volgen Overijssel en Drenthe, waar respectievelijk bijna 33 procent en 25 procent minder hypotheken werden aangevraagd. De toegenomen krapte op de huizenmarkt buiten de Randstad heeft niet alleen gevolgen voor het aantal hypotheekaanvragen, maar ook voor het gemiddelde hypotheekbedrag. In slechts één jaar tijd steeg dit met bijna 11 procent. Waar in 2020 de gemiddelde hypotheek nog 294.000 euro bedroeg, is dit inmiddels opgelopen tot 325.000. Een grote stijging was onder andere te zien in Noordelijke provincies, waaronder Groningen, Friesland, Noord- en Zuid-Holland.

Hoge maandlasten
De gemiddelde prijs voor een nieuwbouwhuis bedraagt momenteel zo'n 466.000 euro, volgens berekeningen van makelaarsvereniging NVM over de laatste drie maanden van 2021. Voor een bestaande woning wordt gemiddeld 438.000 euro neergelegd. Op jaarbasis is dit ruim een vijfde duurder dan een jaar eerder. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekende dat er ruim een vijfde minder transacties plaatsvonden in december 2021 ten opzichte van een maand eerder. Er vonden slechts 20.559 transacties plaats. De hoge huizenprijzen zorgen voor hogere maandlasten, zowel voor kopers als huurders. Energie vergelijken en het vergelijken van onder andere maandelijks terugkomende kosten als de verzekeringspremie wordt hierdoor steeds belangrijker. Dit kan huishoudens die ten opzichte van hun inkomen veel kwijt zijn aan hun woning helpen om onderaan de streep nog wat over te houden.

Dure huurhuizen vrije sector
Het probleem van de hoge huizenprijzen beperkt zich niet alleen tot de koopmarkt, ook huurwoningen binnen en buiten de Randstad blijven stijgen en de doorstroming lijkt te stokken. Zo meldt woningplatform Pararius dat het in elf jaar niet zo duur is geweest om een woning te huren in de vrije sector. De gemiddelde huurprijs per vierkante meter is met 17 euro gestegen het afgelopen kwartaal, een stijging van ruim 5 procent op jaarbasis. Dit is de grootste stijging in ruim drie jaar tijd. Er was sprake van oplopende huurprijzen in alle provincies het afgelopen kwartaal. Tot de koplopers horen Drenthe, Friesland en Overijssel. Amsterdam is nog altijd de duurste stad om een woning te huren en ook in Utrecht zijn de kosten relatief hoog.