Hoe houden we de kenniswerker in Brainport Eindhoven? De ambitie van de slimste regio ter wereld in 2011 om bij de top van wereld te horen stelt hoge eisen aan de quality of life die (toekomstige) werknemers wordt geboden. Het landelijk gebied is hierin een unieke kwaliteit die nog onvoldoende wordt benut. Daarnaast is de omgekeerde vraag even zo relevant: kan de dynamiek van Brainport worden aangegrepen als nieuwe economische drager van het snel transformerende platteland? Een combinatie van een raamwerk en concrete businessmodellen vormen het antwoord in een pleidooi voor bouwen in het het landschap.

Transformerend landschap

Het Brabantse platteland zoals we dat nu kennen transformeert snel. De traditionele dragers van het landschap hebben het moeilijk: boerenbedrijven hebben steeds meer ruimte nodig en vertrekken, natuurontwikkeling door (semi)overheden maakt een pas op de plaats. Ook spelen meer lokale problematieken zoals bevolkingskrimp en de daarmee samenhangende leefbaarheid in kleine kernen of waterberging een rol.

De opgave die speelt kent drie onderdelen: het vinden van nieuwe economische dragers van het landschap, beantwoording aan de ambities van Brainport én het bijdragen aan lokale opgaven. De traditionele sterke scheiding tussen stad en land heeft in de regio een veelheid aan dorpsachtige uitbreidingswijkjes opgeleverd, die wel profiteren van het landschap maar er zelf niets aan bijdragen. Deze wijkjes zijn het antwoord op kwantitatieve behoeften, terwijl er juist op (sub)regioniveau een kwalitatieve slag gemaakt moet worden. Kunnen we de landschappelijke kwaliteiten vergroten door te bouwen, in plaats van te verbieden?

Raamwerk en businessconcepten

In dit project wordt een combinatie van een ontwikkelraamwerk en concrete projecten voorgesteld. Het raamwerk nodigt uit om met nieuwe, passende ontwikkelingen aan het landschap bouwen. Voorwaarden zoals een vereist percentage bos of landbouw, aanleg van voetpaden of realiseren van waterberging zorgen daar voor. Die voorwaarden verschillen per landschapstype, waardoor de door industrialisatie verdwenen verschillen en contrasten in het landschap weer worden benadrukt.

De concepten, arrangementen genaamd, zijn concrete projectvoorstellen die passen binnen het raamwerk, gebaseerd op nauwkeurige analyse van stakeholders.

Bijvoorbeeld de waterboer: een boerenbedrijf dat watermanagement als verdienmodel heeft, daarmee de waterbergingsopgave bedient, een wellnesscentrum faciliteert en recreatieve structuren aanlegt. Een ander voorbeeld is ‘het geniale buurtschap’ dat een goed bereikbare landelijke dependance is van een campus in Eindhoven, waar de kenniswerker kan wonen en werken. Dit draagt bij aan de leefbaarheid in kleine kernen en de schaalverkleining in het landschap zorgt voor een verbeterde beleving.

Een arrangementen is dus een specifiek project dat de landschappelijke kwaliteit verbetert, altijd een verknoping van waardeketens in het gebied, zoals recreatie met voedselproductie, en hebben een economische relatie met het landschap.

Het project schetst de kansen die voortkomen uit het goed kijken naar en verbinden van lokale opgaven, economische kansen, regionale ruimtelijke opgaven en de landschappelijke structuren. Bij de case-study Brainport resulteert dit in een breed toepasbaar raamwerk zonder een ontwerp te maken, dat door goede analyse van lokale kansen kan worden ingevuld. De werkwijze is als methode breed toepasbaar.

Stijn Kuipers studeerde cum laude af aan de Technische Universiteit Eindhoven met bovenstaand onderwerp en ontving daarvoor de ‘Scriptieprijs 2014’ van het bouwforum Leonardo da Vinci. Stijn werkt momenteel bij Urhahn Urban Design in Amsterdam.

De volledige scriptie is HIER te raadplegen.

Bezoek ook de LinkedIn van Stijn Kuipers - Of stuur hem een mail voor meer informatie

Ook geïnteresseerd in de ontwikkeling van landelijke gebieden versus stedelijke gebieden? Kom dan op 14 mei naar de Woningbouw Dag 2014! Op dit kwaliteitsseminar met topsprekers worden alle kanten hiervan belicht. Klik HIER om het programma te bekijken, of om u aan te melden!