PvdA-senator Adri Duivesteijn heeft met zijn beslissende stem het woonakkoord door de Eerste Kamer geloodst. De ‘dwarsligger’ kreeg het voor elkaar dat minister Blok omstreden afspraken in het regeerakoord oprekt: De 1,7 miljard euro verhuurdersheffing is niet meer in beton gegoten.

De evaluatie wordt naar voren gehaald, en wordt zwaarder vormgegeven. Binnen twee jaar zal volgens Duivesteijn duidelijk zijn dat er veel negatieve effecten aan deze corporatiebelasting zit. "Ik ben er niet tegen dat de corporaties meebetalen om de tekorten van de overheid op te lossen. Het ging mij om de manier waarop. Daarover hebben we keiharde politieke discussies gevoerd", aldus de Senator.

Ook de komst van een investeringsfonds voor de woningmarkt was voor hem een belangrijke tegemoetkoming. Een ander item waarvoor de senator zijn hakken in het zand zette, was dat burgers hun eigen coöperatie mogen vormen. Dat mensen met elkaar hun eigen huis kunnen bouwen, dan wel hun eigen bestaande woning over kunnen nemen van een coöperatie om hun woonlasten te drukken. Minister Blok heeft toegezegd dat er wetgeving voor komt.

Toch noemt Duivesteijn de overwinning alles behalve eclatant. Er is volgens hem te weinig gedaan voor huurders. Hij heeft voornamelijk zijn knopen geteld om niet meer deel uit te hoeven maken van de groep tegenstanders van het woonakkoord in de Eerste Kamer, waar de door hem zo verfoeide PVV een groot deel van uitmaakt.

De afspraak dat de gevolgen van de verhuurderheffing eerder geëvalueerd gaan worden, is winst, zegt Marc Calon, voorzitter van de vereniging van woningcorporaties Aedes, in een reactie.

Aedes heeft de heffing voor deze kabinetsperiode beschouwd als een politiek voldongen feit toen het Woonakkoord gesloten werd. "Zo konden we wel afspraken met het kabinet maken om te voorkomen dat een groot aantal woningen uit de sociale huursector zou verdwijnen", vervolgt Calon.

De toezegging van de minister is volgens Calon belangrijk, omdat "Blok aangeeft dat de heffing eventueel verlaagd kan worden als blijkt dat die inderdaad negatieve effecten heeft".

Update 11:07 uur: 

Woonbonddirecteur Ronald Paping: "We blijven ageren, maar ik vrees dat we moeten wachten tot 2016 voor er iets verandert. Terwijl nu al duidelijk is dat die heffing ertoe leidt dat er veel minder woningen worden gebouwd en huren onbetaalbaar wordt."

Een verlaging van de verhuurdersheffing na de evaluatie in 2016 is een reële optie, maar vooralsnog heeft de ze een structureel karakter. ‘Teleurstellend’, aldus Paping, die erop wijst dat er ook geen extra geld naar het investeringsfonds gaat om nieuwbouw te bekostigen. De Woonbond denkt dat de huren nu nog verder zullen stijgen en dat er de komende jaren weinig gebouwd gaat worden door corporaties. Ook is er minder geld voor renovatie en onderhoud van woningen. "Dat zijn allemaal directe gevolgen van de heffing", zegt Paping.

"Het geld van de heffing wordt in zijn geheel gebruikt om de bezuinigingsdoelstellingen van het Rijk te realiseren. De discussie in de Eerste Kamer maakt in ieder geval duidelijk dat de heffing zeer omstreden is en gelukkig niet gezien wordt als een voldongen feit."

Update 12:16 uur:

De Amsterdams woningcorporatie Ymere is niet te spreken over het woonakkoord zoals het er nu ligt. "Wij hadden liever een investeringsimpuls gezien", zegt de woordvoerder. "Door de verhuurdersheffing leveren wij fors in op onze investeringsruimte." Hij benadrukt daarbij wel dat er nog steeds €100 miljoen wordt gepompt in renovatie en nieuwbouw, maar dat dat bedrag voorheen aanzienlijk hoger lag. "Onze huurders betalen hiervan de hoogste prijs." 

Bij de pakken neerzitten, weigert Ymere. "We zetten de tering naar de nering. Er is een grootscheepse reorganisatie aan de gang en we bezuinigen waar we kunnen op de bedrijfskosten." De woordvoerder hoopt dat Blok als de eerste evaluatire is geweest en ziet hoe schadelijk de verhuurdersheffing is voor de woningcorporaties, daar ook consequenties aan verbindt en de maatregel terugdraait. "Maar tot dan moeten we het ermee doen. We hopen dat er nog wel wat verlichting van de pijn in de details zit."

UPDATE 14:00 uur: 

"De uitslag van de stemming in de Eerste Kamer is voor ons ronduit teleurstellend", zegt de woordvoerder van Havensteder. "Wij hadden gelobbyd voor een einddatum van de verhuurdersheffing, zodat het beheersbaar zou zijn. Dat is niet gelukt." Havensteder gaat nu verder op de koers die is ingeslagen en dat is het bezuinigen op bedrijfslasten, waaronder het schrappen van 100 fulltime bannen. "Het woonakkoord kent alleen maar verliezers."