Stap voorwaarts in levensloopbestendig wonen in Rotterdam

Zo’n honderd genodigden kwamen maandagmiddag 17 februari in het Theater Rotterdam bij elkaar om kennis te delen, te sparren en elkaar te inspireren over huisvesting voor senioren in Rotterdam. 41 organisaties op gebied van ouderen, wonen, welzijn en zorg tekenden het Langer Thuis Akkoord. Vastgoedjournaal was erbij.

Met dit akkoord zet de gemeente Rotterdam met alle partners een belangrijke stap in de voorbereiding van de stad op de toekomst. In 2035 is een vijfde van de Rotterdammers namelijk ouder dan 65 jaar. En met name op gebied van huisvesting wil Rotterdam stappen zetten. 

Het doel van het akkoord is om de komende vijf jaar voldoende passende woningen voor Rotterdamse ouderen te realiseren in de eigen wijk, dichtbij hun sociale contacten. Dagvoorzitter Marjoleine van Doorn-Claassen, programmadirecteur en Zorgconsul Rotterdam, opende de bijeenkomst en was verheugd dat het er zo veel partijen bijeen waren om het akkoord te ondertekenen. Van Doorn: “Nederland wordt ouder en we zullen echt iets moeten doen met elkaar.”

‘Denk niet te sectoraal’
De eerste spreker van de middag was Peter Prak, oprichter Stichting Knarrenhof Nederland. Prak vertelde over zijn landelijke stichting met een maatschappelijk doel, namelijk de leeftijdsbestendige bouw van woongroepen voor zelfredzame senioren. Volgens Prak moeten juist burgers transitie in de zorgsector teweegbrengen en niet de markt of de overheid. “Er leeft namelijk geen gevoel van urgentie bij de overheid. Er moet voor de doorstroom gebouwd worden, maar dat gebeurt helaas niet. Marktpartijen bouwen standaard, maar mensen zijn helemaal niet standaard.” Prak wees de zaal op een aantal knelpunten, zo sprak hij over de cultuur en het sectoralisme bij overheden. “De overheid heeft een verkeerd marktbeeld, want het zijn juist de burgers die iets speciaals willen maar naar hen wordt niet geluisterd. Veel locaties zijn al ingevuld, burgers beginnen vaak te laat met keuzes maken en hierdoor ontstaat traagheid die we nu terugzien in de woningmarkt.” Prak wees de deelnemers daarom op traagheid en het versnipperde beleid dat er in Nederland heerst. “Laat de afdeling zorg samenwerken met de afdeling vastgoed om te komen tot succesfactoren en denk niet te sectoraal.”  

‘Hoe kun je gelukkig oud worden in de stad?’

Stadsveteranen
Annemarie Jol, adjunct-directeur AM Regio Zuidwest, vertelt over het onderzoek van AM naar de Stadsveteraan, de behoeften van ouderen en hun woonwensen. In dit onderzoek werd gezocht naar een antwoord op de vraag ‘Hoe kun je gelukkig oud worden in de stad?’ Jol informeerde de zaal over het succesvolle ‘Friends-concept’ voor senioren in Amsterdam. Jol: “Er komt een nieuwe generatie senioren aan die graag in de stad willen wonen en voor deze mensen willen wij graag bouwen.” Jol wees op de aantrekkelijke factoren in de woonomgeving voor senioren. Volgens haar zijn sociale contacten, veiligheid, de nabijheid van cultuur en voorzieningen en de nabijheid van openbaar vervoer van primair belang: “Wij hechten grote waarde aan tevreden huurders en willen graag dat zij prettig oud kunnen worden in hun woning en woonomgeving. Met circa twintig procent huurders boven de 65 jaar zien we oudere huurders als een belangrijke doelgroep, die de komende jaren flink gaat groeien.”

Eerbetoon aan Martha Flora
Mark Logtenberg, commercieel ontwikkelingsmanager zorgvastgoed HD Groep en integrator bij Careinvest Group, vertelde over kwetsbare ouderen en dementie. Logtenberg presenteerde het project Martha Flora, in de Rotterdamse wijk Hillegersberg, dat hij in 2019 realiseerde met HD Groep. Martha Flora is een particulier initiatief van Marco Ouwehand, voortgekomen uit persoonlijke ervaringen met zijn moeder Martha Flora die in 2004 alzheimer kreeg. Ouwehand beloofde zijn moeder om een gespecialiseerd dementiehuis te ontwikkelen, het kreeg de naam ‘Martha Flora Huis’. Zijn moeder mocht de oplevering van het eerste Martha Flora Huis helaas niet meemaken, maar zijn vader kreeg er wel een onderkomen. Inmiddels heeft Martha Flora tien locaties in Nederland. Logtenberg: “Marco Ouwehand en ik delen een intrinsieke motivatie; een plek vinden voor ouderen met dementie in hun nabije omgeving.” Volgens Logtenberg is het verpleeghuis Martha Flora in Hillegersberg bijzonder en anders dan andere verpleeghuizen: “Het concept Martha Flora is kleinschalig en biedt hoogwaardige particuliere zorg. Daarnaast biedt het een geborgen, veilige en beschermde leefomgeving, genaamd de Meander, het hart van dit huis.”

“Als je iets voor senioren wilt doen moet je niet naar de locatie kijken, maar juist aan de mensen zelf vragen wat ze willen." 

Niet meer verhuizen
Iemand die een andere visie op ouderenzorg heeft, is Jacco Lamper, directeur/bestuurder MOB en Internos. MOB is een thuiszorgorganisatie in Rotterdam en Drechtsteden die zich kenmerkt door haar cultuurspecifieke zorg. Volgens hem moeten ouderen juist zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Lamper wees op het onderzoek van het Centraal Planbureau waarin het belang wordt onderschreven dat mensen op tijd huishoudelijke ondersteuning en verpleging moeten krijgen, zodat zij langer thuis kunnen blijven wonen. Lamper ging in op de maximale huurgrens voor bewoners. Lamper: “Wij nemen als zorgorganisatie zelf voor vijftien jaar de huurverplichting op ons en zorgen dat er cliënten komen en er dus bezetting is. Daarnaast kijken wij sterk naar de doelgroepen. Wij zorgen dat mensen in onze zorglocaties niet meer te hoeven verhuizen.” Lamper schonk extra aandacht aan de doelgroepen binnen zijn zorglocaties. “Mensen met bijvoorbeeld dementie krijgen bij ons een definitief onderkomen. Daarnaast zoeken wij de juiste medewerkers voor elke locatie. Zo werken op ons islamitisch woonzorgcentrum Turkse en Marokkaanse medewerkers. Binnenkort krijgen wij een vierde locatie in Rotterdam en dat wordt de Afro/Caraïbische doelgroep, ook daar zoeken we weer naar passende medewerkers.”

Niet de stenen maar het sociale element
Terwijl woonprojecten voor senioren anno 2020 maar mondjesmaat van de grond komen, praten ze in Schiedam na vijf jaar ontwikkelen en bouwen voor deze doelgroep inmiddels over ‘lessons learned’. Waar moet je bij projecten voor senioren op inzetten? Welke rol kan een gemeente innemen? Hoe belangrijk is zorg? Hoe faciliteer je ontmoeting? Alex Sievers, conceptontwikkelaar - expert in senioren en wonen, vertelt: “Als je iets voor senioren wilt doen moet je niet naar de locatie kijken, maar juist aan de mensen zelf vragen wat ze willen. Veel senioren willen betrokken zijn bij hun omgeving. Die betrokkenheid faciliteren we door een goede ruimtelijke structuur. Bijvoorbeeld met binnentuinen en een gemeenschappelijke ruimte op een strategische plek.” Tineke Groenewegen, senior marketingmanager Blauwhoed, is vanaf het eerste begin betrokken bij de ontwikkeling van ParkEntree in Schiedam: “Tijdens het proces zie je steeds meer dat inclusief ontwikkelen en ontwerpen niet zozeer draait om de stenen, maar juist om het sociale element, door goed te luisteren.” Dat is Blauwhoed gelukt bij ParkEntree, het eerste woonproject in Nederland volgens het Senior Smart Living concept dat vooral inzet op de actieve senior.

‘Niet lullen maar poetsen’
Na de presentaties ging het totale gezelschap met elkaar in gesprek aan tien ronde tafels om vanuit de lessons learned uit de verschillende pitches met elkaar de vertaling naar de Rotterdamse opgave te maken. Daarna vroeg de dagvoorzitter per tafel een korte samenvatting te geven van de besproken thema’s. Peter Prak koppelt terug dat er voldoende urgentie is binnen de gemeente Rotterdam, maar dat de daden nog achter blijven. “We worden als samenleving steeds individualistischer. Het gaat niet om bakstenen maar om mensen, zij zijn het sociaal cement van de samenleving. Er moet vanuit de gemeente wijkgerichter gewerkt gaan worden.”

Mark Logtenberg ging in op het Langer Thuis Akkoord en het ontwikkelen van ouderenhubs, een centrale plek in de wijk met allerlei activiteiten, diensten en voorzieningen voor ouderen, waar wonen, zorg en welzijn in samenhang worden georganiseerd. “Per wijk en per opgave moet gekeken worden wat passend is, jong en oud naast elkaar zorgt bijvoorbeeld voor meer levensloopbestendigheid en mixen van doelgroepen in de wijk zelf.” Bob Janse van Laurens Wonen voegde daaraan toe dat door het integraal organiseren van zorg en welzijn in seniorencomplexen ouderen gelukkiger langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Leonie Andriesse, expert Wonen gemeente Rotterdam, vroeg aandacht voor actie en slimme verbindingen. “Na jaren onderzoek is het nu tijd voor het maken van concrete stappen, het Langer Thuis Akkoord kan hiervoor worden gebruikt. Niet lullen maar poetsen.” Deze oproep van Andriesse riep dan ook vreugde op in de zaal.

Het woord aan de ondertekenaars van het Langer Thuis Akkoord
Aansluitend volgde een panelgesprek met Phillip Smits van Blauwhoed, Robin Dijkgraaf van HD-groep, Guy Buck van ConForte, Maria Molenaar van Woonstad Rotterdam, Hassan Najja van SOR en de wethouders De Langen en Kurvers. De panelleden onderstreepten het belang van samenwerking vanuit wonen, welzijn en zorg. “Hiermee creëren we kansen om een palet aan aantrekkelijke woonconcepten en woonzorgconcepten met elkaar te realiseren. Juist hiermee krijgen we de ziel weer terug in de flat”, aldus een van de panelleden.

Aan het einde van de middag was het tijd voor de ondertekening van het Langer Thuis Akkoord. Bas Kurvers, wethouder Bouwen, wonen en energietransitie gebouwde omgeving gemeente Rotterdam, sprak de zaal toe en benadrukte nogmaals dat Rotterdammers steeds ouder worden, sterker nog, één op de vijf Rotterdammers is straks ouder dan 65 jaar. Ook neemt het aantal 75-plussers toe. Kurvers: “Ouderen hebben verschillende woonwensen, behoeften en budgetten. Daar spelen we met deze verschillende woonconcepten op in. Ook bouwen we de komende vijf jaar levensloopbestendige woningen geschikt voor elke levensfase in alle prijssegmenten. Zo kunnen Rotterdammers in hun eigen wijk oud worden en stimuleren we de doorstroming op de woningmarkt.”

Dagvoorzitter Van Doorn-Claassen vroeg Sven de Langen, wethouder Volksgezondheid, zorg, ouderen en sport gemeente Rotterdam, of hij de urgentie voelt die speelt in de gemeente Rotterdam. De Langen: “Ik voel deze urgentie zeer zeker, er is hier vanmiddag een grote wedstrijd gaande tussen bouwers en zorgverleners. Deze wedstrijd moet worden beslecht in een gezamenlijke afspraak en daarom ondertekenen we hier het Langer Thuis Akkoord.” De Langen zorgde met zijn uitspraak voor een feestelijke stemming in de zaal en ondertekende met zijn collega-wethouder Kurvers namens de gemeente Rotterdam als eerste het Langer Thuis Akkoord. De andere partijen volgden hierna hun voorbeeld.

Hieronder een sfeerimpressie van de dag. Foto's zijn gemaakt door Jan van der Ploeg.