Het gaat niet goed met de vastgoedsector en dan heb ik het niet over de teruglopende orders, afnemende rendementen en dalende waarderingen, zoals we dat de afgelopen twee jaar al zo vaak hebben gehoord. Het gaat niet goed met de sector wegens de toenemende afhankelijkheid van allerlei overheden. Ik zie een steeds passievere houding bij marktpartijen die in een hoog tempo haar creatieve vermogens aan het kwijtraken zijn. Dat zie ik vooral bij de ontwikkelingen rond de aanpak van de oprukkende kantoren- en winkelleegstand.

Steeds meer hebben bij marktpartijen het idee postgevat dat de overheid het allemaal wel zal gaan oplossen. Het wachten is nu op de handreikingen van overheidszijde in de vorm van fiscale stimuli, sloopsubsidies en andere begunstigingen. Om dat te bereiken wordt er nu wat afvergaderd, beraadslaagd, bediscussieerd in talloze commissies, bijeenkomsten, meetings, congressen en andere gelegenheden waarbij gelijkgestemden elkaar kunnen ontmoeten.

Ik zie het nu met eigen ogen sinds ik bij de Kantorentop vorig jaar in Rijswijk mocht aanzitten. Marktpartijen, brancheverenigingen en overheden sloegen daar hun handen ineen om tot een oplossing te komen voor de groeiende leegstand in hun portefeuilles. Het bleek een startsein voor talloze vergelijkbare vervolgbijeenkomsten. Een na drie maanden beloofd manifest voor een gezamenlijke aanpak bleef echter uit ondanks de marktbrede inspanningen. Pas in de afgelopen maanden zag ik weer tekenen van leven. Er bleek een ‘conceptstuk' naar de Tweede Kamer te zijn gegaan met voorstellen tot de aanpak van de leegstand waarbij op een reactie van de minister werd gewacht.

Het vorig jaar aangetreden kabinet Rutte heeft al duidelijk gemaakt - de kiezers hebben immers een rechts kabinet mogelijk gemaakt - dat van de burgers en bedrijven een grote dosis zelfredzaamheid wordt verwacht. Maar nu grote Nederlandse banken met staatssteun overeind zijn gebleven verwacht de vastgoedsector nu ook een helpende overheidshand. OK, de Crisis-en Herstelwet is er na lang soebatten ingevoerd om de bouwsector - nadat 2000 bouwbedrijven de afgelopen twee jaar op de fles zijn gegaan, Midreth en Heddes nog niet een meegerekend - op te peppen hoewel ik me afvraag of die wet wel heeft geholpen. Meldde het CBS niet dat de krimp in de bouwsector toch weer forser was dan verwacht?

De reactie van minister Schultz op het ‘Actieplan Aanpak Leegstand Kantoren' was er duidelijk één van terechte tegenzin. Veel meer dan het debiteren van algemeenheden als ‘vraag en aanbod meer samen te brengen', het aanwijzen van ‘uitzonderlijke' kantorenlocaties, ‘gebiedsgerichte pilots voor transformatie van leegstaande kantoren' en het aanpassen van wetgeving om transformatieprocessen makkelijker in gang te zetten kwam de minister niet. Opnieuw een tegenvaller voor de vastgoedsector.

Waar zij diep in hun hart op hoopte, subsidies en fiscale stimulansen, die noemde Schultz niet want het kabinet heeft geen geld (ervoor over). En daarmee komt de bal gewoon weer te liggen bij de sector die het eigenlijk allemaal zelf heeft veroorzaakt. Dat is het risico van ondernemen, een risico dat in de goede jaren meer dan vorstelijk is beloond maar die nu flink tegenzit. En tja, de vastgoedsector is nu eenmaal een stuk minder belangrijk dan onze troeblerende banken die met staatshulp wel een zachte landing hebben kunnen maken.

Ik hoor graag of u het met mij eens bent.

Rogier Hentenaar
Hoofdredacteur Vastgoedjournaal