Eigenaren van Nederlandse rijksmonumenten maken onvoldoende gebruik van de Subsidieregeling Instandhouding Rijksmonumenten (SIM). Van de 76 miljoen euro die in 2016 door de rijksoverheid ter beschikking werd gesteld voor onderhoud van monumenten, werd op ruim 21 miljoen geen aanspraak gemaakt. Veel eigenaren van monumentale openbare gebouwen en agrarische gebouwen laten beschikbare subsidiegelden vooralsnog liggen. Eigenaren van molens en kerken doen gemiddeld juist vaak een beroep op beschikbare subsidie. Dat blijkt uit onderzoek van adviesbureau Van Draeckeburgh, in samenwerking met Troostwijk Groep.

Verhoging subsidiebudget
Nederland kent zo’n 62.000 rijksmonumenten. Met de SIM- regeling (voorheen: BRIM) draagt de overheid voor maximaal 50% bij aan de onderhoudskosten. Het gaat dan om onderhoudswerkzaamheden die nodig zijn om een object in de huidige staat te houden. In 2013 en 2014 bedroeg het SIM-budget respectievelijk 48,5 en 50,5 miljoen. In beide jaren werd daarvan 0,5 miljoen niet benut. Een jaar later gebruikten monumenteigenaren 47 van de 50,5 miljoen. In 2016 werd het budget voor ‘grote monumenten’ verhoogd naar 75,9 miljoen. Daarvan werd echter maar 54,4 miljoen benut.

Met name in het noorden van Nederland wordt de meeste subsidie verleend aan monumenteigenaren. De regio’s met de minste subsidiebenutting bevinden zich in de zuidelijke helft van het land.

Erfgoed en economische waarde
Van Draeckeburgh-directeur Mitchell Gmelich: “Een eigenaar van een rijksmonument is onderhoudsplichtig. Zo mag een pand niet ernstig in verval raken en het moet zijn historische waarde behouden. Daarbij spelen materiaalgebruik en technieken een belangrijke rol, waardoor onderhoud van monumenten over het algemeen duurder is dan onderhoud van regulier vastgoed. Subsidie kan eigenaren niet alleen veel geld schelen, maar draagt ook bij aan het behoud van belangrijk cultureel erfgoed.”

Harm Koch, Key Account Director Troostwijk vult aan: “De hoogte van de subsidie wordt bepaald door de herbouwwaarde van een pand. Cruciaal is dan ook een grondige kennis van een object en zijn historie. We delen met Van Draeckeburgh de ambitie om een bijdrage te leveren aan het behoud van bijzondere panden en het vergroten van hun economische waarde door te ondersteunen bij de toekenning van subsidie.” Het onderzoek laat een positief verband zien tussen de staat van het onderhoud van monumenten en toegekende subsidie. Gmelich: “Subsidie werkt, dat staat vast. Het is echt zonde als eigenaren beschikbare middelen laten liggen.”

Opzet van het onderzoek
Van Draeckeburgh is marktleider op het gebied van subsidiebegeleiding van rijksmonumenten. Troostwijk geldt als autoriteit op het gebied van - onder andere - waardebepaling van bijzondere objecten zoals (rijks)monumenten. Aanleiding voor het onderzoek naar het toekennen van SIM-gelden is het voornemen van minister Bussemaker van OC&W om het subsidiestelsel voor rijksmonumenten in 2018 te herzien.

De onderzoekers hebben een inventarisatie gemaakt van de huidige stand van zaken op het gebied van monumenten(subsidie) in Nederland. Ook is gekeken welke subsidies er zoal beschikbaar zijn vanuit het Rijk, hoe SIM-gelden zijn gebruikt in 2016 en eerdere jaren en in welke mate het beschikbare subsidiebudget toereikend was. Daarbij is onderzocht of de regeling door bepaalde categorieën monumenten beter benut is dan door andere. Ook is een antwoord geformuleerd op de vraag in welke mate subsidie bijdraagt aan de goede staat van Nederlandse monumenten.

Een versie van het onderzoek kunt u hier vinden (12 pagina's).

Foto betreft Rijksmonument Kasteel Oost in Valkenburg.