Een onderneming moet een visie hebben die verder gaat dan winst alleen. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Er wordt wel veel gepraat over maatschappelijk verantwoord ondernemen en het belang van mensen en milieu naast winst (triple bottom line), maar hoeveel ondernemingen zetten deze doelen daadwerkelijk centraal in hun ondernemingsstrategie en activiteiten? Eén van de belangrijkste uitdagingen voor ondernemers in deze tijd is het ontwerpen van producten die commercieel succes opleveren en tegelijkertijd een positieve impact hebben op het welbevinden van mens en milieu.

Eén van de grootste problemen in de gebouwde omgeving van vandaag is gekoppeld aan iets onzichtbaars en volledig vanzelfsprekends: de lucht die we inademen. Smog in steden, van Peking tot Parijs, wordt voor velen een steeds normaler fenomeen. Maar wie van ons denkt werkelijk na over de manier waarop dat van invloed is op het binnenklimaat in de kantoren, huizen, scholen, ziekenhuizen, zorginstellingen en het openbaar vervoer waar we ons in begeven?

Schadelijke stoffen
We gaan nog een stapje verder: wie van ons vraagt zich wel eens af of de door mensen gemaakte elementen om ons heen (bijvoorbeeld de verf op de muren en de materialen in de tafels, stoelen en vloeren) chemicaliën bevatten die schadelijke vluchtige organische stoffen (VOS) kunnen vrijgeven? Wie van ons houdt rekening met fijnstof, stofdeeltjes met een kleinere diameter dan een haar, die in uw longen of vasculaire systeem terechtkomen en hartkwalen en ademhalingsproblemen veroorzaken, onder andere astma?

Verstedelijking
Eén van de grote megatrends die ons te wachten staat is verstedelijking en dat maakt deze gezondheidsproblemen nog relevanter. In de afgelopen 30 jaar zijn steden met gemiddeld 65 miljoen inwoners per jaar gegroeid, het equivalent van zeven steden zo groot als Chicago die er jaarlijks bijkomen. Al meer dan de helft van de wereldbevolking woont in steden. De voorspelling is dat dit zal stijgen tot 60% in 2030 en in het midden van deze eeuw leeft 2/3 van ons in de stad. En bedenk dan eens dat we 90% van onze tijd binnenshuis doorbrengen.

Niet alleen is een slecht binnenmilieu een bedreiging voor de gezondheid en het welbevinden van mensen, het kan ook een negatieve invloed hebben op de productiviteit en het ziekteverzuimpercentage op het werk. Een Californisch onderzoek door William Fisk van het Lawrence Berkeley National Laboratory heeft aangetoond dat een beter binnenklimaat economische gevolgen heeft en de productiviteit van kantoorpersoneel in de Verenigde Staten kan verbeteren met 0,5 tot 5%. Resulterend in een geschatte besparing van 20 tot 200 miljard dollar in de Verenigde Staten per jaar.

Verdubbeling astma
Volgens een recent rapport van Hazim Awbi, Professoraan de School of Construction Management and Engineering aan de Universiteit van Reading, zal het probleem van een slecht binnenklimaat verergeren. Awbi voorspelt dat het aantal Britse mensen met astma in 2050 bijna zal zijn verdubbeld. Hij zegt: “Een slecht binnenklimaat gaat gepaard met een scala aan ongewenste effecten op de gezondheid, zoals allergische symptomen en astma, longkanker, chronische obstructieve longaandoeningen, via de lucht verspreide ademhalingsinfecties en cardiovasculaire aandoeningen”.

Gevaren slecht binnenklimaat
Het is duidelijk dat deze situatie onacceptabel is. Als onderneming die al sinds 2008 zich erop toelegt eco-effectieve producten te ontwerpen volgens de standaarden van Cradle to Cradle (C2C), zijn deze problemen voor ons niet nieuw. Prof. Dr. Michael Braungart en William McDonough, de mede-initiatiefnemers van C2C, hebben in hun baanbrekende boek Cradle to Cradle (uitgegeven in 2002) de problemen rondom lineair design al behandeld. In het boek benadrukken zij het belang producten zo te ontwerpen dat ze vanaf het begin een goede invloed hebben op het milieu en de menselijke gezondheid, naast de mogelijkheid om producten aan het eind van hun levensduur te scheiden en te recyclen. Braungart, wiens adviesbureau EPEA al sinds 2008 de producten van Desso beoordeelt, heeft altijd de gevaren van een slecht binnenklimaat benadrukt.

Vermindering fijnstof
Om die reden vormt de doelstelling van gezonde materialen de kern van wat we bij Desso doen in ons streven naar C2C en een circulaire economie. Dat heeft ons R&D-team in 2010 ertoe gezet een tapijttegel te ontwerpen, de DESSO AirMaster, die zo is samengesteld dat de hoeveelheid fijnstof in het binnenklimaat wordt verminderd.

Professor Awbi zegt dat de gemiddelde persoon in een uur 500 liter lucht inademt. Met het streven om gebouwen energiezuiniger te maken, vreest hij dat minder ventilatie zal leiden tot grotere problemen. Hij voorspelt een stijging van VOS en astma en meent dat 'een bepaalde vorm van mechanische ventilatie nodig zal zijn'.

De C2C-criteria stellen als doel om alleen materialen te gebruiken die positief gedefinieerde materialen bevatten met bijzonder lage VOS, ontworpen om een goede invloed te hebben op de gezondheid en het welzijn van mensen, en om ecologische vernieuwingen te stimuleren die het binnenklimaat verbeteren. Het is essentieel om in de ontwerpfase de dingen goed te doen. We juichen het dan ook toe dat C2C wordt opgepakt door andere producenten van goederen die de gebouwde omgeving vormen. Het bouwen van groene steden van de toekomst betekent dat we de lucht die we inademen daarbij moeten betrekken. Voor ondernemingen van vandaag is het doel om opnieuw te bedenken hoe ze dingen maken, zodat ze winst maken en tegelijkertijd een goede bijdrage leveren.

Juiste dingen
Braungart en McDonough hebben het in 2002 goed verwoord: “De kern is niet om bedrijven en systemen kleiner te maken, zoals de voorstanders van efficiëntie voorstellen, maar om ze zo te ontwerpen dat ze groter en beter worden op een manier die de rest van de wereld aanvult, herstelt en koestert. Zo zijn de 'juiste dingen' die fabrikanten en industriëlen moeten doen, de dingen die leiden tot groei - meer niches, gezondheid, koestering, diversiteit, intelligentie en overvloed - voor de generatie die nu de planeet bewoont en voor toekomstige generaties.”

C2C, en de visie die is neergezet door Braungart en McDonough, wordt nu uitgebreid besproken op forums zoals de jaarlijkse bijeenkomst van het World Economic Forum in Davos, waar bedrijven zich bij ons aansluiten in het streven naar een circulaire economie. Dat alles is bemoedigend en wijst erop dat we gezamenlijk steeds meer oplossingen vinden die werkelijk de sterke 'triple bottom line'-groei genereren waarnaar we allemaal op zoek zijn.

Een blog van Roland G.A. Jonkhoff, Managing Director Desso & Vice President, Carpet (EMEA) Tarkett.

Gebruikte bronnen: Richard Dobbs, James Manyika and Jonathan Woetzel, The four global forces breaking all the trends, McKinsey Insights, april 2015, Shannon Bouton, Jay Dearborn, Yakov Sergienko, and Jonathan Woetzel, Unlocking the future: The keys to making cities great, McKinsey Insights, juni 2015, World Urbanization Prospects: 2011 Revision (Highlights), UN Department of Economics & Social Affairs, Population Division (ESA/P/WP/224), maart 2012; UNFPA, William J. Fisk en Arthur H. Rosenfeld van het Lawrence Berkeley National Laboratory in Berkeley, Californië, Verenigde Staten, Dennis Campbell, Asthma could be worsened by energy-efficient homes, warns study, The Guardian, 20 september 2015, M.Braungart & W.McDonough, Cradle to Cradle: Re-Making the Way We Make Things (Vintage, 2009), p. 78.