Opnieuw een onderzoek die een stijging van de winkelleegstand vaststelt. Deze keer van ruimtelijk-economisch adviesbureau DTNP uit Nijmegen die hun ‘Leegstandsbarometer’ hebben geactualiseerd. Daaruit kwam vast te staan dat ruim een kwart van de Nederlandse gemeenten (28%) een slechtere verwachting heeft voor de ontwikkeling van de winkelleegstand dan vorig jaar.

In de 113 gemeenten is de winkelleegstand begin 2013 groter dan begin 2012. Bovendien valt in die gemeenten de verwachte bevolkingsontwikkeling voor de komende 15 jaar lager uit. Aan de andere kant heeft 17% van de gemeenten een betere verwachting gekregen dan vorig jaar (minder leegstand en een positievere bevolkingsontwikkeling).

Net als de afgelopen twee jaar is, aan de hand van gegevens van Locatus en CBS, voor alle gemeenten in Nederland de winkelleegstand en de bevolkingsprognose bepaald en gecombineerd in een overzichtelijke 'webtool'. Zo ontstaat voor elke gemeente een actueel inzicht in de leegstandsverwachting. De geactualiseerde Leegstandsbarometer is te raadplegen via www.dtnp.nl .

Uitbreiden of saneren?

Door stagnerende bestedingen, ondernemers die met pensioen gaan en de opkomst van webwinkels is de leegstand in Nederland het afgelopen jaar toegenomen met ruim 150.000 m² winkelvloeroppervlak. Het leegstandsniveau zegt iets over de gezondheid van de winkelmarkt. Een leegstandsniveau van 4 à 6% (frictieleegstand) is nodig voor een goede doorstroming. Als er meer panden leegstaan is er sprake van structurele leegstand. Dit is extra zorgelijk in gemeenten die ook nog eens te maken krijgen met een afnemende bevolking: daar neemt het draagvlak voor winkels de komende jaren sterk af. In ruim eenderde van de gemeenten in Nederland (135) is dit het geval. Hierdoor is sanering van winkelvastgoed vaak onvermijdelijk.

Het aantal gemeenten met een zonnige verwachting is wederom afgenomen. De leegstand is in 15% van de gemeenten die vorig jaar nog een zonnige verwachting hadden toegenomen tot boven de frictieleegstand, en/of de bevolkingsprognoses zijn in deze gemeenten naar beneden bijgesteld. Vorig jaar daalde het aantal gemeenten met een zonnige verwachting al met 25%. 

Ruimtelijke ordening als oplossing

De huidige winkelleegstand en verwachte bevolkingsontwikkeling bieden een goede eerste indruk, maar zeggen niet alles over de winkelmarkt. Zowel bij krimp als bij groei wordt de vestigingslocatie van winkels steeds belangrijker. Buurtstrips, verouderde woonboulevards en aanloopstraten zijn kwetsbaar. In grotere dagelijkse boodschappencentra en onderscheidende recreatieve centra liggen vaak wel kansen. De komende jaren zullen ingrijpende keuzes gemaakt moeten worden: welke winkelgebieden hebben nog voldoende kansen? Waar accepteren we leegstand? Hoe kunnen kansarme winkellocaties getransformeerd worden? Gemeenten kunnen via hun ruimtelijke ordeningsbeleid het roer in handen nemen en actief sturen. De Leegstandsbarometer laat zien of de wind in de zeilen waait, of dat er zwaar weer op komst is.