VJ Commentaar: 'Is de zaak Jos van Rey de moeite waard?'

Al weken schrijven de media hele kolommen vol over de grote zaak tussen Jos van Rey en Piet van Pol. Wat leert deze zaak ons over vriendschappen tussen politici en vastgoedmensen en wanneer wordt er een grens overschreden? Deze column gaat slechts in op het gedeelte rondom Piet van Pol en niet alle politieke ophef.

De zaak spant erom of bewezen kan worden of ontwikkelaar Piet van Pol de gewezen Roermondse wethouder Jos van Rey heeft omgekocht en daarvoor een voorkeursbehandeling heeft gekregen met de toewijzing van projecten in Roermond. Mijn visie is dat dit niet bewezen kan worden. Ik kan uiteraard in de toekomst het onjuist hebben want het is maar de vraag welke documenten er nog allemaal naar boven komen.

Maar met de kennis van nu zie ik geen harde zaak voor het Openbaar Ministerie. Laat ik het anders verwoorden: als ze Van Rey gaan veroordelen voor de relatie met Van Pol zal dit voor altijd de contactmomenten tussen markt en overheid beïnvloeden.

Dit is uiteraard een beetje overdreven, maar laten we de gehele discussie even in perspectief houden en naar de feiten kijken. Volgens de dagvaarding kreeg Van Rey voor €37.520 aan reizen cadeau. Dat bedrag valt te koppelen aan bezoek aan de vastgoedbeurzen Mipim en Expo Real. De vraag die je hier kan stellen is wie nodigde Van Pol nog meer uit? Waren dat ook gewoon marktpartijen of alleen ‘onze Jos’? Zaten deze twee mannen alleen maar met z'n tweeën aan een tafeltje in Cannes of zat Van Rey aan tafel in een groot gezelschap?

Spanningsveld
Dit is een essentieel verschil. Het kan namelijk zomaar zijn dat Van Rey op kosten van 'zijn oude vriend' voor de gezelligheid meeging en ondertussen ook contact legde met andere marktpartijen. Prima toch? Anders waren die kosten door de samenleving betaald. Nu snap ik wel dat er een spanningsveld kan ontstaan tussen een commerciële partij die alles betaalt voor een wethouder. Maar ja, Van Pol en Van Rey zijn al jaren goede vrienden, nog voordat Van Rey wethouder was.

Daarnaast wordt Van Rey verweten dat zijn vriend Van Pol de kosten heeft betaald voor twee voetbalreizen. Als ik een ambtenaar tot mijn beste vrienden mag rekenen en ik had de miljoenen van Van Pol, dan zal ik heerlijk al mijn vrienden meenemen en mijn beste vriend zeker niet thuis laten.

Dan hebben we nog de kosten die Van Rey betaalde voor de vakanties in Saint-Tropez. Van Pol heeft een vakantiewoning daar in bezit en nodigde Van Rey wel eens uit met de Pasen of Pinksteren. Van Pol betaalde dan blijkbaar enkele kosten voor Van Rey. Laten we eerlijk zijn: het is je vriend en je nodigt hem uit. Jij hebt veel geld en hij veel minder. Dan betaal je toch gewoon? Zou ik ook doen.

Ik begrijp dat voor de gemiddelde burger vakantiebedragen als €13.000 voor een trip naar Saint-Tropez onnoemlijk veel geld is (voor mij ook overigens). Vastgoedmannen en andere ondernemers zullen er niet van opkijken. Zij zien vaker dergelijke bedragen langskomen bij een enkele lunch bij Club 55 of een avondje stappen in een andere trendy club in deze mondaine Zuidfranse badplaats.

Ik ben zelf met regelmaat op de Mipim en de Expo Real geweest. Het zijn twee fantastische buitenlandse vastgoedevents. Een opvallend gegeven van beide beurzen is dat nagenoeg alle Nederlandse bezoekers daar alleen maar praten met bezoekers uit hun eigen land. Let op: er gaan dus honderden vastgoedmannen en -vrouwen naar verre oorden om daar Nederlandse overheden te ontmoeten, mmmhh ... vreemd! Slechts enkele internationaal ingestelde partijen als OVG, Multi of Bouwfonds kijken over de grenzen. Op beide beurzen zijn veel luxe netwerkbijeenkomsten op het strand of vijfsterrenhotel. Soms worden er zelfs hele restaurants afgehuurd om relaties te fêteren. Op alle bezochte borrels en etentjes van marktpartijen lopen altijd meerdere ambtenaren rond, zowel van de lokale overheid als landelijk.

Hoe ga je daar dan mee om in de toekomst? Waar ligt de grens? Mag een ambtenaar van Gemeente Amsterdam, Rotterdam, Utrecht of Den Haag straks niet meer naar een etentje van een grote investeerder op de Mipim. Er zijn talloze etentjes die buiten Cannes of München gehouden worden. Ik heb zelf dan vaak gebruik gemaakt van de shuttle bus die mijn zakenrelatie had geregeld. Prachtig, wat een service dacht ik. Mag die ambtenaar straks nog wel in de shuttle stappen of moet hij zelf de taxi pakken? Oh nee, dan krijg je natuurlijk weer een relletje dat een ambtenaar taxigelden spendeert om op een luxe feest te komen. Wellicht met de ecofiets door München? Oké, sorry, ik sla even door.

Mijn conclusie
Ik ben het eens met de stelling dat de contacten met Van Rey en Van Pol wel heel erg close waren. Het was wachten op problemen. Al langere tijd werd gesproken over hun vriendschappelijk verhouding in het ‘Roermondse’. Laten we niet alleen deze zaak centraal stellen maar laat alle ambtenaren eens openbaar maken op welke vastgoedevents (inclusief vliegreizen), etentjes, voetbalwedstrijden, openingen van projecten zij zijn geweest en door wie ze zijn uitgenodigd en door wie het betaald is. Een gemiddeld gemeentehuis heeft te weinig briefpapier om dit te publiceren. Ik geloof best dat de meeste bedragen waarbij ambtenaren door vastgoedondernemers worden gefêteerd lager zijn dan in de zaak tussen Van Rey en Van Pol. Het ligt ook een beetje aan het type ambtenaren. Voor de ene ambtenaar is €200 een gevoelig bedrag, voor ander is dat €20.000. 

Maar laten we wel wezen: gemeenten en rijksoverheid zijn ook marktpartijen. Veel gemeenten willen ook grote projecten realiseren. Daarvoor zoeken ze contact met ondernemers. Wat heeft Van Pol voor Roermond gedaan? De ECI Cultuurfabriek, het Kazernevoorterrein, Laurentiuskwartier, Mobility Park, Outdoor Center, Retail Park, de oude rechtbank en cultuurpaleis Jazz City. Uiteraard zijn er in al die jaren ook tientallen andere projecten gedaan zonder Van Pol. Zou Van Rey met die andere partijen wel eens een eitje gegeten hebben of aan een diner hebben gezeten?

Verantwoording
In dit commentaar heb ik de lopende zaak over Van Rey een tegengeluid willen geven en het plaatsen tegen de achtergrond van sommige marktpartijen om overheidsfunctionarissen te fêteren in de hoop dat zij een project mogen doen. Vastgoedjournaal.nl is uiteraard tegen omkoping van ambtenaren en vóór een gelijk speelveld voor marktpartijen bij aanbestedingen. Natuurlijk, de vriendschap tussen Van Rey en Van Pol kan mogelijk te innig geweest zijn waardoor Van Pol veel projecten in Roermond heeft ‘mogen’ doen.

Maar is het ook strafbaar? Alleen als pure omkoping is bewezen. Dat lijkt mij hier niet het geval. Ik hoop niet dat de rechter een zodanige uitspraak gaat doen dat het de vele vriendschappelijke contacten tussen ambtenaren en vastgoedondernemers op het spel zet. Integriteit is belangrijk maar laten we onszelf niet inkapselen door talloze nieuwe regeltjes. Stof tot denken! Je zou maar in je jeugd bevriend raken met een toekomstige ambtenaar.

John Kerkhoven
Directeur Vastgoedjournaal