Zoals VJ deze week al meldde zijn warmtepompen momenteel volop in het nieuws. De reden? Ze schijnen slechter voor het milieu te zijn dan eerder gedacht. Dat komt mede omdat er weinig zicht is op waar warmtepompen uit bestaan en wat daarmee gebeurt als ze aan het einde van hun levensduur zijn. 'Dit bewijst dat naast energiereductie circulariteit relevant is', zegt Ruben Zonnevijlle, programmamanager bij de Dutch Green Building Council (DGBC). 

DGBC is al langer bezig met circulaire installaties. Naast minder CO2-uitstoot door energiegebruik willen we minder of alternatieve materialen, want deze brengen ook uitstoot mee. Op zijn minst moeten de materialen dan ook geschikt zijn voor enige vorm van hergebruik oftewel circulair zijn. Dat geldt dus niet alleen voor constructies van gebouwen en bouwmaterialen, maar ook voor installaties.  

Al jaren zit daar een blinde vlek omdat de data van producenten niet volledig is, of zelfs ontbreekt. Naast DGBC heeft ook de Nationale Milieudatabase (NMD) dit al op het netvlies. De databank voor materialen is nog niet volledig en de samenstelling van veel installaties is onduidelijk. Daarnaast zijn warmtepompen ook nog relatief groot. Er zitten veel metalen en koudemiddelen in en ze hebben daarom een groot aandeel in de milieuschade die de bouw aanricht. Tot nu toe was het idee dat ze vooral goed waren voor het terugdringen van fossiele brandstoffen en goed voor het energiegebruik, maar nu blijkt dat er ook een andere kant aan het verhaal is.  

Uitstoot van materialen en energie combineren 
De markt roept daarom om een rekenmethode waar je de invloed op het klimaat van energie en materialen samen kunt berekenen. DGBC wil dat al langer en er zijn al pogingen, maar een gezamenlijke methode staat nog in de kinderschoenen. Eventuele regelgeving op dat terrein is nog verder weg. Dat kan immers pas als de methode verder is uitgewerkt en getest. Daar helpen we als DGBC graag bij, een voorbeeld is onze Whole Life Carbon-aanpak, waar zowel de uitstoot van energiegebruik als die van materialen tijdens de hele levenscyclus meetellen.  

De uitdaging ligt vooral op de korte termijn: minder energie gebruiken en efficiënter gebruik van onze grondstoffen. Dat geldt ook voor de installaties: hiervan moeten er minder komen en die er zijn, moeten op zijn minst bestaan uit milieuvriendelijke en liefst ook herbruikbare onderdelen. 'De weg naar een energieneutrale en gasloze gebouwde omgeving kan niet zonder systemen als de warmtepomp. Maar het is nu ook aan de installatiesector om te investeren en innoveren in circulaire warmtepompen die langer mee kunnen, onderhoudbaar zijn en milieu-vriendelijker worden geproduceerd", zegt Zonnevijlle.  

Consequenties voor afgegeven certificaten BREEAM-NL 
DGBC krijgt ook vragen of het nieuws over de warmtepompen gevolgen heeft voor al uitgegeven BREEAM-NL certificaten. Dat is niet het geval. 'Wij kijken altijd naar de laatste inzichten en op basis daarvan beoordelen we projecten en delen certificaten uit, dus op basis van de kennis op moment van uitgifte. We zien wel uitdagingen voor nieuwe projecten met warmtepompen. Vooral omdat we altijd al zeggen dat installaties een overgroot aandeel vormen van de milieubelasting van de gebouwen. Hierin hebben zonnepanelen een groot aandeel, maar het aandeel van warmtepompen zal hierin flink toenemen', aldus DGBC-directeur Annemarie van Doorn.

Zij vervolgt: 'Het is nog wel de vraag hoe schadelijk warmtepompen zijn als je de hele levensduur in ogenschouw neemt en hoe dat zich verhoudt tot de belasting van een CV-ketel. Dat hebben we nog niet in zicht. Dit nieuws toont wel de noodzaak voor een Whole Life Carbon-aanpak, dus het operationele gebruik en het gebruik van materialen, nog meer versterkt. Bij BREEAM-NL nemen we dit al mee, maar we zouden het liefst zien dat dit ook bij wet wordt geregeld. Het keurmerk blijft in ontwikkeling en actueel, omdat we altijd de kennis van nu meenemen bij de verbetering van BREEAM-NL.'

(Dit artikel werd eerder gepubliceerd op de website van DGBC)