Plotseling komen de grenzen van onze woningmarkt in beeld. De extra toestroom aan vluchtelingen naar Europa leidt in Nederland tot vragen of en hoe snel we hen kunnen huisvesten. De snel veranderende behoefte toont aan dat ons systeem aan verandering toe is, betoogt Petra Rutten, directeur Maatschappelijke Ontwikkeling. Maar laten we vooral paniekvoetbal voorkomen, is haar boodschap.

1. Waarom komen de grenzen van onze woningmarkt nu in beeld?
Als het vraagstuk van de vluchtelingen die naar ons land komen een ding laat zien voor de woningmarkt, dan is het dat we maar moeilijk kunnen schakelen wanneer de behoefte plotseling en stevig verandert. Het effect wordt nog groter doordat ons systeem voor de woningmarkt niet flexibel genoeg is. Daardoor knarst het systeem. Terwijl in ruimtelijke mogelijkheden en de techniek het vraagstuk wel is op te lossen. Kijk als voorbeeld maar naar wat we aan leegstand hebben en inmiddels aan transformatieprojecten en tijdelijke invullingen doen.

2. Wat heeft Heijmans te zoeken in het huisvestingsvraagstuk voor vluchtelingen?
Het raakt ons werk. Vanuit onze samenwerkingen met partners, corporaties en gemeenten zijn we betrokken bij dit vraagstuk. De groei van vluchtelingen en statushouders vraagt om huisvesting. Een flinke opgave onder grote tijdsdruk. Dan ligt de neiging tot paniekvoetbal voor de hand en dat willen we voorkomen. Het grootste vraagstuk is de versnelling. Is er snel in de groeiende behoeften op de woningmarkt te voorzien?

De procedures vormen nu de bottleneck. Ook al is de urgentie voor alle partijen groot, nieuwbouw en transformatie vragen veel proceduretijd. De Crisis- en Herstelwet voldoet niet. Het zou goed zijn als er een oplossing komt voor extreem urgente kwesties, zoals we nu hebben met de vraag naar huisvesting voor vluchtelingen. Zo lang die mogelijkheden maar uit blijven gaan van een duurzame en kwalitatieve oplossing. We moeten geen nieuwe vergissing voor de toekomst begaan.

3. Geen nieuwe vergissing voor de toekomst begaan?
De vergelijking gaat misschien niet helemaal gelijk op, maar je zag het ook bij uitbreiding van basisscholen door demografische ontwikkeling. Er zijn kinderen die hun hele schoolcarrière in oninspirerende noodgebouwen hebben doorgebracht. Wie wil dat voor zijn of haar kind?

4. Hoe zie je de oplossing dan voor je?
De druk op onze woningmarkt is groot en dat zit voor een belangrijk deel in het kunnen bieden van het juiste aanbod voor de vraag. De inzet op koop, huur en sociaal maakt de indeling inflexibel en sluit niet meer aan op de huidige en toekomstige vraag. Veranderde levenssituaties die we nu hebben, zoals alleenstaanden, gescheiden gezinnen, wonen en zorg gecombineerd zijn daardoor lastiger te beantwoorden. En onze leefsituaties veranderen veel meer dan waarop onze woontypen zijn gebaseerd.

Onder andere door een te beperkt aanbod in het middensegment blijven mensen vast zitten in de sociale huur, waardoor de wachtlijsten daarvoor oplopen. Het is nodig dat we op een andere manier naar de opgave kijken. Er is bebouwde en onbebouwde ruimte genoeg in Nederland en binnen die ruimte moeten we op zoek naar, al is het tijdelijke, versnelling van de procedures, duurzame transformaties en innovaties toelaten die de bewoning mogelijk maakt. We ontkomen er niet aan om ook tijdelijk te investeren, maar daarbij mag de woonkwaliteit en het toekomstige gebruik niet uit het oog verloren worden.

5. Uiteindelijk gaat het dus om meer en andere vormen van wonen voor de hele samenleving?
De centrale vraag is uiteindelijk, hoe krijg je één samenleving en een fijne woonomgeving. Vanuit de transformaties van gebieden hebben wij de ervaring dat diversiteit een groot goed is. Om dat te kunnen realiseren is goede, stapsgewijze inpassing van een verandering nodig. Als een ministerie wordt getransformeerd tot appartementencomplex vraagt dat niet alleen het ombouwen, maar ook het inpassen van die nieuwe functie in de omgeving. De komst van vluchtelingen dwingt ons om meer naar de verschillen in Nederland te kijken en daar een antwoord op te geven.

Dit artikel verscheen eerder op heijmans.nl.