Henket op NRP Academie: overheid maakt of breekt je project
In de omgeving van Landgoed Zonnestraal werd de module Veranderen van de NRP Academie gehouden. Op deze dag stond de restauratie en herbestemming van het beroemde sanatorium centraal. Al ruim dertig jaar werken experts aan dit project, maar mede door de houding van de gemeente is de herbestemming compleet gestagneerd. Hoe anders ging dit bij het Zwolse museum De Fundatie. Daar stroomden museumdirectie, gemeente en omwonenden gelijk op.
Architect Hubert-Jan Henket van BiermanHenket Architecten gaf, bevlogen als altijd, een lezing waar hij beide projecten de revue liet passeren.
Wegwerpgebouw
Het behoud van Sanatorium Zonnestraal begon al met een hele rare tegenstelling. Het complex is in de twintiger jaren van de vorige eeuw door Jan Duiker ontworpen als een ‘wegwerpgebouw’ voor tuberculosepatienten uit de diamantindustrie. Gezien de stand van de medische ontwikkelingen zou een dergelijk sanatorium maar een jaar of dertig nodig zijn. Zijn superefficiënte ontwerp was daar geheel op afgestemd. Henket: “Zonnestraal is een fascinerend voorbeeld van de industrialisatie en het ideaal van het verheffen van de mensheid. Het mocht van Duiker na 30 jaar instorten, dus waarom zou hij flexibiliteit inbouwen? Technisch en functioneel heeft Duiker het absolute minimum gemaakt.” Ultradunne betonvloeren en constructies hielden het gebouw overeind, dat verder bestond uit ranke stalen kozijnen met grote glasoppervlakken.
Hergebruik gefrustreerd
Om dit gebouw voor de eeuwigheid te bewaren is een immens lastige en dure klus. Maar dankzij de betrokkenheid van woningcorporatie De Alliantie, die Zonnestraal heeft gekocht, is het cascoherstel gelukt. Delen van het complex, zoals het befaamde Dresselhuyspaviljoen, staan echter opnieuw te verpieteren. Het vinden van een geschikte gebruiker valt ongelooflijk tegen.
Dat komt onder andere door de indeling in patiëntenkamers van 3 bij 3 meter. Henket: “Het ontwerp van Duiker is als een handschoen die exact past. Met als gevolg dat er eigenlijk niets meer mee is te beginnen, tenzij je het mag aanpassen.”
Maar dat mag niet van de gemeente, die vreest dat de voordracht als Unesco-erfgoed hierdoor schade oploopt. Vanwege deze aanvraag wil men absoluut niets meer slopen, ook niet de tussenwandjes van de patiëntenkamers. Hubert-Jan Henket is al 32 jaar met dit project bezig vanuit een onderzoeksopdracht naar de modernen door de TU Delft. Hij is van mening dat het resultaat maar beperkt is en maakt zich zorgen over de toekomst van het landgoed. ‘Het etiket van de Unesco weerhoudt alle invullingen. Zonder gebruik is het gebouw ten dode opgeschreven. Voor de toekomst van Zonnestraal is het beter als we stoppen met de voordracht als werelderfgoed. Het frustreert het hergebruik.’
Fundatie laat zien hoe het ook kan
Hoe anders ging dit bij museum de Fundatie in Zwolle. Vanaf de eerste schets tot de oplevering is deze renovatie en uitbreiding in 2,5 jaar geklaard. Een totaal ander project, maar het is ook vanuit een andere zienswijze van overheden tot stand gekomen.
De uitgangssituatie was hier een symmetrisch, neoclassicistisch museum aan de rand van de stadswal. De vraag van het museum was om deze vrijstaande tempel uit te breiden. Maar waar je ook de uitbreiding zou aansluiten, overal zou het afbreuk doen aan het solitaire karakter van het voormalige gerechtsgebouw. Behalve op het dak. Het gedurfde ontwerp van Henket om er een betegelde en eivormige wolk op te plaatsen, verraste iedereen. Niet alleen het museumbestuur, maar ook de welstands- en monumentencommissie reageerden zeer enthousiast. Er was wel enige angst dat de historische vereniging moeilijk zou doen, maar die vonden het een geweldig plan.
Bijzonder was dat de architectenselectie niet door middel van een Europese aanbesteding plaatsvond. Men heeft Henket zijn visie laten presenteren en is vervolgens met hem in zee gegaan. Ook dat scheelde natuurlijk veel tijd en geld. De bouwvergunningsprocedure verliep eveneens zeer vlot. In de uitvoering moesten enige technische problemen worden overwonnen, onder andere met het tegelwerk op het dak. Maar zelfs die gooiden geen roet in het eten. De voorbeeldige medewerking van alle partijen heeft geresulteerd in een monument dat levend blijft en dat een goede gebruiksfunctie heeft.
Duurzaam herbestemmen
Henket liet zien dat in de wereld van renovatie en transformatie van bestaande gebouwen heel veel mogelijk is, maar dat de betrokken partijen het wel moeten willen. Na afloop van de lezing zijn de cursisten rondgeleid op het sanatorium en wordt duidelijk waar de kansen en de bedreigingen liggen van dit project. Ook wordt helder dat samenwerken en verbinden één van de belangrijkere competenties is geworden in het werkveld om erfgoed duurzaam te herbestemmen. De NRP Academie schenkt hier veel aandacht aan in de modulaire opleiding die veelal op locatie wordt gegeven. Er zijn vier modules: Veranderen, Verbinden, Verdienen en Verbouwen.
Meer weten over de NRP Academie?
Ga dan naar de Sneak Preview NRP Academie over Samenwerken op 21 april in het Armamentarium in Delft. Dit middagcollege vindt plaats van 14.00 tot 17.00 uur. Sandra Schruijer, (hoogleraar bestuur- en organisatiewetenschap aan de Universiteit Utrecht) neemt u mee om te ontdekken welke blokkades wij hebben bij samenwerkingen en hoe we hier mee om kunnen gaan. Ozive, atelier voor herbestemming, is een samenwerkingsverband van Synchroon, Hevo en Nico de Bont (TBI bedrijven). Dick Bouman geeft een toelichting op waarom de bedrijven de samenwerking in een apart bedrijf hebben vormgegeven en wat dit oplevert. Er is veel ruimte voor vragen en discussie. Wilt u hier bij zijn, geef u dan op bij secretariaat@NRPacademie.nl.
Laatste nieuws
- 23-08-2024 14:20 Grote beleggers investeren nauwelijks in nieuwe woningen, maar Wbh niet grootste issue
- 23-08-2024 13:43 Weg vrij voor deelgebied 5 in Merwedekanaalzone: Tot 4.250 woningen mogelijk
- 23-08-2024 12:27 Alex Invest koopt winkelruimte in Woonmall Alexandrium
- 23-08-2024 11:26 Opmerkelijk: Voor dit nieuwbouwproject zijn 'incentives' nodig om kopers te trekken
- 23-08-2024 11:06 Raad van State stelt bezwaarmakers tegen 250 woningen in Tilburg in ongelijk
- 23-08-2024 09:21 Starters vragen vaker naar familiehypotheek en schenkingsvrijstelling, na afschaffing jubelton
- 23-08-2024 08:48 CBS over detailhandel: Non-food sector groeit, omzet supermarkt daalt
- 22-08-2024 16:42 IVBN-directeur: ‘Woningmarkt heeft heel fragiel punt bereikt, overheid moet nu stimuleren’
- 22-08-2024 16:12 Ondernemers en investeerders die elkaar helpen is de bewezen kracht van Mogelijk
- 22-08-2024 14:00 Bestemmingsplan voor 48 appartementen in Geldermalsen onherroepelijk
- 22-08-2024 11:31 Hightechbedrijf huurt 1.370 m2 in Eindhoven
- 22-08-2024 10:21 Scapino opent winkels in vier oude panden van Bristol
- 22-08-2024 09:19 Huurders blijven vaker zitten door achterblijvend aanbod van topkwaliteit kantoorruimte
- 22-08-2024 08:42 Twee nieuwe huurders voor City Center Tilburg
- 22-08-2024 08:42 Sam Heijkoop en Marnix Uri naar VanWonen
- 22-08-2024 06:00 Boissevain: DNB, geef banken de ruimte hun marges op peil te houden
- 22-08-2024 00:00 Koopwoningen bijna 11 procent duurder, grootste stijging in twee jaar
- 21-08-2024 18:57 Jos Baeten (a.s.r.): ‘Helft van onze woningportefeuille komt door huurwet in gereguleerde segment’
- 21-08-2024 15:57 Voormalig bankgebouw in Driebergen mag getransformeerd worden naar woningen
- 21-08-2024 14:03 Gemeenteraad Maashorst aan zet voor bijna 100 woningen
- 21-08-2024 12:51 A.s.r. investeert niet in nieuwe huurwoningen door Wet betaalbare huur
- 21-08-2024 12:13 Meierijstad geeft groen licht voor bouw flexwoningen voor 500 arbeidsmigranten
- 21-08-2024 11:32 Elan Wonen trekt stekker uit plannen voor verdichting in Haarlem-Meerwijk
- 21-08-2024 10:56 StartDock huurt ruim 1.800 m2 aan Keizersgracht in Amsterdam
- 21-08-2024 10:47 Ronald van der Zalm keert terug naar Cushman & Wakefield
- 21-08-2024 10:06 Montea boekt in Nederland 22 miljoen omzet in eerste helft van het jaar
Reacties
Om te kunnen reageren moet u zijn ingelogd. Klik hier om in te loggen.