De ambtelijke werkgroepen zijn er uit, een bureau vol rapporten heeft het opgeleverd, wel 20 in totaal. In totaal kan er meer dan €50 mrd worden bezuinigd als alle adviezen worden opgevolgd. Het is een bijzondere situatie want alle rapporten zijn openbaar, geen geruzie in de coulissen van de Tweede Kamer dit keer, maar een open debat in de samenleving. Ook het H-woord, dat slaat op het stoppen van de hypotheekrenteaftrek, valt in alle openbaarheid. Dat is wel een heel opvallende stap van dit openbare proces. Tot op heden leek het wel bijna verboden om het over de hypotheekrenteaftrek te hebben, in Den Haag en daar buiten. En nu juist op het moment dat de woningbouw productie geen enkele verstoring kan hebben gaat de geest uit de fles. Want niet alleen zit het stoppen van de aftrek in de stapel ambtelijke rapporten, ineens spreken ook opvallend veel politieke partijen zijn openlijk uit om die stap nu maar eens te nemen. Wat is er toch aan de hand vraag ik me af.

In Den Haag ligt het scenario om de hypotheekaftrek te stoppen zover ik weet al jaren klaar. Eigenlijk is het geeneens een spannend dossier. De aftrek is ruimhartig te compenseren in het schijvensysteem van onze belastingtarieven. Het is meer het principe, willen we het systeem dat een ankerpunt in ons denken is geworden kwijt? Dat is de vraag. Willen we de onzekerheid die bij huizenkopers gaat ontstaan, willen we ons dat op de hals halen. Ieder gezond denkend mens zal zeggen, nee. Toch gaat het gebeuren. We zijn met de hypotheekaftrek een eiland in Europa, geen land heeft ons belasting systeem. Onze academische titels veranderen naar het Engelse systeem, onze premier noemt zich PM, de wegenbelasting gaat verdwijnen, we worden een aangepast land in Europa en daarbuiten. Vanuit alle kanten is de druk de laatste jaren opgevoerd, vanuit Europa, vanuit de woningcorporaties, vanuit enkele politieke partijen. Maar nog geen weken geleden werd er over het H-woord nog gesproken op fluisterniveau. Dat is echt over, het gaat dus gebeuren!

Laten we het hebben over de effecten. Want het gaat dus gebeuren, in theorie is het financieel effect volledig te repareren. Het is de psychologie waar het om gaat, dat is iedereen duidelijk. Wat zal het psychologisch effect zijn van deze verandering, dat is waar het om gaat! Dat effect zal enorm zijn, dat is me wel duidelijk. Nog sterker, het effect zal veel groter zijn dan we denken, dan we ons kunnen voorstellen. Want de huursystemen, de overdrachtbelasting, de prijsniveaus van koopwoningen, de omzet bij de hypotheek aanbieders, het zal allemaal vrij plots enorm gaan schuiven. We hebben het met de euro gezien, binnen een paar weken waren alle producten en goederen anders geprijsd. En dat kwam niet door de verandering, dat kwam door het zakelijk misbruik van dat moment. Winkeliers probeerde prijsstijging door, er werd niet negatief gereageerd. In ‘no-time' waren producten twee keer zo duur dan daarvoor, de gulden werd gewoon een euro. Dat gaat nu ook gebeuren, het zit in de mens, we willen experimenteren en er niet slechter van worden. Wordt de overdrachtbelasting afgeschaft, de woningen gaan 6% in vraagprijs omhoog. Ik kan niet geloven dat we dat kunnen laten. De hypotheekaftrek zal vervallen als ik het goed lees in stappen en dat zal 10 jaar in beslag nemen.

Financieel gebeurt er niets. Maar de eerste dag dat het bekend wordt verandert er van alles! Als een tsunami zullen mensen hun hypotheek gaan bijstellen. De ene kiest voor een lagere rente, de ander stopt met aflossen. De huizenprijzen zullen in één klap minstens 10% kelderen, het is niet te voorkomen. Het is allemaal psychologie! Het zal zich oplossen, prijzen zullen zich corrigeren en de markt zal weer aantrekken. Maar, hoe mooi de verandering ook zal worden gebracht, het effect zal vanaf de eerste dag van de verandering ingrijpend zijn. Moeten we het laten? Het kan gewoon niet, we worden een eiland in Europa. Moeten we het nu doen, een ongelukkiger moment kunnen we niet uitzoeken! Het zou Den Haag fier staan om ondanks de noodzaak te bezuinigen, de aftrek kamerbreed voor 10 jaar vast te zetten! Weg met de onzekerheid.