Voor het realiseren van meer en betere (tijdelijke) huisvesting voor arbeidsmigranten in Nederland moeten alle zeilen worden bijgezet. Dat vindt Platform31. Maar hoe? Onderzoekers Tineke Lupi en Anne-Jo Visser zochten dat uit en maakten een rapport dat aanbevelingen geeft over de financiering van de huisvesting, het ombuigen van de negatieve beeldvorming rond arbeidsmigranten en het regelen van het beheer van de woningen.

Lees ook het gehele onderzoeksrapport bij WoningmarktNL!

Lupi en Visser schrijven in een samenvatting van hun onderzoek: "Sinds de Europese grenzen zijn geopend voor vrij verkeer van personen, kent Nederland een nieuw type arbeidsmigrant uit Midden- en Oost-Europese landen. Ze verblijven doorgaans maar korte periodes in ons land, waar ze laaggeschoold werk doen in onder andere de agrarische sector, logistiek of industrie. In 2015 verbleven naar schatting 400.000 arbeidsmigranten in ons land, waarvan het grootste deel afkomstig is uit Polen. Het vloeibare karakter van deze arbeidsmigratie, de groep is tijdelijk en wisselend van omvang, leidt tot een vraag naar flexibele woonvoorzieningen, al is de Nederlandse woningmarkt hier nog onvoldoende op ingesteld. Om meer en betere huisvesting voor deze arbeidsmigranten te creëren, sloten uitzendkoepels, vakbonden, corporaties, gemeenten en het Rijk in 2012 een convenant. Tegen deze achtergrond startte Platform31 op verzoek van het ministerie van BZK een experimentenprogramma rond de huisvesting van arbeidsmigranten. In totaal liep het programma drie en een half jaar. In de eerste ronde, die liep tot begin 2015, stonden vijf pilots centraal. Om vergevorderde projecten te ondersteunen, startte in 2013 de tweede ronde met enkele versnellingskamers. Vervolgens zijn zes experimentlijnen nader uitgewerkt en ruim een jaar lang ondersteund. Deze rapportage beschrijft de opbrengsten uit het hele programma."

"In totaal hebben de pilots in beperkte mate bijgedragen aan een toename van het aanbod", aldus de onderzoekers van Platform31 in het rapport. "Gedurende het experimentenprogramma is niettemin veel kennis verworven over het vraagstuk en de rol die verschillende partijen daarin spelen. Hierdoor is een veel beter zicht ontstaan op de kansen voor meer en betere huisvesting van arbeidsmigranten en de manieren waarop dat proces te beïnvloeden valt. Een sleutelrol ligt bij de werkgevers en commerciële huisvesters. De afgelopen drie en een half jaar hebben deze partijen bijgedragen aan een steeds professionelere markt waarin enkele grote spelers successen boeken. Uit het programma blijkt niettemin dat het sluitend maken van de businesscase voor flexwonen gericht op louter arbeidsmigranten vaak lastig is, zeker voor de kleinere partijen in de markt. Het vloeibare karakter van de doelgroep zorgt voor een risico op leegstand en samen met de beperkte marges leidt dit tot een geringe interesse bij investeerders. Innovatie in verdienmodel en de organisatie van partijen is hier geboden."

"De afwijzende houding bij banken en andere financiers ligt onder andere aan de onbekendheid met de markt", zo staat te lezen in het rapport. "Zowel werkgevers als commerciële huisvesters die met arbeidsmigranten werken, voeren hun activiteiten vaak buiten de publiciteit uit. Wanneer ze wel in het nieuws komen, is dat dikwijls bij incidenten waardoor de beeldvorming negatief uitvalt. Verschillende projecten in het experimenten- programma lieten zien dat het imago van huisvesting voor arbeidsmigranten een belangrijke rol speelt in het ontwikkelproces. Meer openheid in communicatie en transparantie van het bedrijfsmodel, waaronder het laten zien van goede voorbeelden, vergroot het draagvlak aanzienlijk. Ook een passend model voor beheer van een woonlocatie, verbetert het leefklimaat, gaat mogelijke overlast tegen en draagt bij aan een meer positieve context voor het vraagstuk."

"Op landelijk niveau is gedurende het experimentenprogramma veel gebeurd op gebied van regelgeving en normering voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Hierdoor zijn duidelijkere kaders ontstaan. De pilots tonen aan dat er op lokaal niveau nog veel drempels geslecht kunnen worden. Burgers zijn vaak beducht voor overlast van locaties of vrezen voor verdringing in publieke voorzieningen, hetgeen zich uit in verzet en protest. Een belangrijke uitdaging ligt in het bestuurlijke en ambtelijke proces binnen gemeenten en in mindere mate provincies. Lokale overheden zijn, zo blijkt uit het experimenten- programma, een belangrijke speler in het creëren van meer en betere huisvesting voor tijdelijke buitenlandse werknemers. Dit vergt politieke keuzes die verder gaan dan enkel handhaving. Faciliterend beleid, kennis over wet- en regelgeving, interne afstemming en eenduidige publieke communicatie vormen belangrijke elementen van een dergelijke strategie."

"Een laatste doelstelling van het experimentenprogramma was het bevorderen van de betrokkenheid van woningcorporaties bij het vraagstuk arbeidsmigranten. Uit de pilots volgt de constatering dat zij op sommige plekken in Nederland, in het bijzonder de provincie Limburg, de rol van mede-ontwikkelaar nemen. Corporaties zijn echter weinig geneigd zich als zelfstandige huisvester op deze markt te begeven. Short-stay behoort sinds het herziene woonbeleid niet tot hun kerntaken, hoewel de doelgroep vanwege hun lage inkomens voor sociale huur in aanmerking zou komen."