Nederland behoort tot één van de strengst gereguleerde woningmarkten in Europa. Patricia Klopf en Elena Dainotto van Kamernet en HousingAnywhere bekeken de verstikkende effecten van de huurmaatregelen op de studentenhuisvesting en schreven er de volgende bijdrage over. 

De Nederlandse overheid bespreekt nieuwe maatregelen om de huisvestingscrisis aan te pakken en te zorgen voor meer betaalbare woningen. Hoewel dit in principe natuurlijk goed nieuws is, zijn de voorgestelde maatregelen dat niet: ze komen neer op cosmetische kortetermijnoplossingen en het gevaar is reëel dat ze op de langere termijn zelfs contraproductief gaan zijn. Met name de huisvesting voor studenten lijkt hiermee nog verder in het nauw te komen. Nederland staat bekend staat als een van 's werelds toonaangevende landen op het gebied van internationaal georiënteerd onderzoek en universitair onderwijs. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ons land een populaire studie- en werkbestemming is. Maar dat succesverhaal heeft een keerzijde. De magnetische aantrekkingskracht van Nederland heeft een structurele zwakheid blootgelegd, die al jarenlang ongestoord aan het woekeren is: het enorme tekort aan betaalbare huurwoningen.

Volgens gegevens van de Landelijke Monitor Studentenhuisvesting is er momenteel een tekort van bijna 27.000 studentenwoningen. De prognose is dat de woningnood voor studenten haar hoogtepunt nog niet heeft bereikt en in het studiejaar 2029/30 zal er naar verwachting een tekort van 44.800 woningen in de 20 grootste Nederlandse universiteitssteden zijn. Om dit probleem aan te pakken, heeft het kabinet een actieplan voor studentenhuisvesting: tussen 2022 en 2030 moeten er 60.000 extra betaalbare studentenwoningen worden gerealiseerd. Er zijn echter een aantal belangrijke hindernissen die de uitvoering van dit ambitieuze plan in de weg staan. En die hebben vooral te maken met de ondergewaardeerde en onderschatte rol van de particuliere huursector. Ongeveer de helft van alle studenten in Nederland woont in een woning die afkomstig is uit de particuliere huursector. In dat licht is het zeer zorgwekkend dat juist deze sector momenteel aan het krimpen is. In 2022 zagen we op het verhuurplatform Kamernet een daling van 39 procent (in vergelijking met 2019) in het aanbod van studentenwoningen uit de particuliere huursector. Wat zijn de oorzaken van deze extreme afname?

Verstikkende regelgeving
Nederland is nu al een van de strengst gereguleerde woningmarkten in Europa. Maatregelen op gemeentelijk niveau, zoals opkoopbescherming, zelfbewoningseisen, de verlaging van het maximaal aantal personen dat in één huurwoning mag wonen en andere zogenaamde antispeculatiemaatregelen, creëren moeilijk te navigeren omstandigheden voor zowel investeerders, ontwikkelaars als verhuurders en ontmoedigden nieuwe ontwikkeling van huurwoningen. Tegelijkertijd wordt er op nationaal niveau over beleid gesproken dat de huren weer betaalbaar moet maken. In principe een goede zaak, ware het niet dat de voorgestelde maatregelen wel eens het tegenovergestelde effect kunnen gaan hebben. Gezien de stortvloed aan huisvestings- en huurregelgeving zal het voor verhuurders alleen maar moeilijker worden om ervan op de hoogte te blijven en zich eraan te houden. Het box 3 belastingtarief gaat vanaf 2023 bovendien in stappen omhoog van 31 procent (2022) naar 34 procent in 2025. Als gevolg hiervan wordt beleggen in huurwoningen niet alleen minder winstgevend, maar kan het zelfs leiden tot verliezen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel particuliere verhuurders zich gedwongen zien hun huurwoningen te verkopen. Kortom: bestaande én toekomstige regelgeving ontmoedigen de aanwas van huurwoningen door een moeilijk te navigeren situatie te creëren voor investeerders, ontwikkelaars en verhuurders. En alsof dat nog niet genoeg was, brengen de hoge inflatie en de stijgende rente- en hypotheekrentetarieven het financiële rendement van verhuren nog verder in gevaar.

Is er een weg uit de huisvestingscrisis?
Om ervoor te zorgen dat onze studenten en werkende jongeren niet zoals in Rome tot hun 35ste bij hun ouders moeten blijven wonen, dienen beleidsmakers een evenwichtige en veerkrachtige woningmarkt te bevorderen – een markt die jongeren keuzemogelijkheden biedt. Het introduceren van stimulansen in de verhuursector als tegenwicht voor de talrijke financiële risico's, zou bovenaan de politieke agenda moeten staan. Ruimtelijke ontwikkeling zou moeten samenvallen met project- of exploitatiesubsidies en belastingvoordelen voor wie in betaalbare huurwoningen investeert. Een holistische benadering van de woningmarkt, met regelgeving die op een gebalanceerde manier is afgestemd op de belangen van alle deelnemende partijen, is de enige manier waarop we het huuraanbod gericht kunnen vergroten en de huren betaalbaar kunnen houden.

Hoofdfoto ter illustratie.