SNS Reaal is niet de eerste bank die is genationaliseerd maar wel de enige die in staatshanden komt wegens problemen met de vastgoedportefeuille. De komende maanden zullen opnieuw massa’s lessen worden geleerd door politici, toezichthouders en de vastgoedsector. Met als enige onderwerp: hoe heeft het ooit zover kunnen komen. Een les kan alvast getrokken worden: vastgoedbanken moeten hun klanten niet zo koesteren.

De onverwachte onteigening van SNS Reaal afgelopen vrijdagochtend vormde de schokkende climax na maanden van publicaties in het FD en NRC Handelsblad over de groeiende malheur bij deze bank. Deze twee dagbladen buitelden over elkaar heen met zogenaamde primeurs over de vastgoedellende bij SNS Property Finance. De klassieke vakmedia hobbelden er vrolijk achteraan en wisten geen enkele originele insteek te bedenken. Sterker nog: copy paste. Onjuiste berichtgeving werd doodleuk zonder checken gekopieerd.

Mosterd na de maaltijd

Zo wist onze printmedia concullega PropertyNL een dag voor de nationalisatie in een heuse analyse te vertellen dat Dik Wessels de aangewezen man was die SNS wel eventjes zou redden. Ze bleken echter de plank finaal mis geslagen te hebben. Om dat blijkbaar goed te maken bestookte PropertyNL de branche de volgende dag in 4,5 uur tijd met maar liefst 3 nieuwsbrieven. Me dunkt: mosterd na de maaltijd. Overigens pleitte Vastgoedjournaal al in de zomer van 2012 voor het isoleren van de vastgoedportefeuille van SNS. 

Al met al vond ik de berichtgeving in de NRC het meest accuraat. Alhoewel? Het avondblad noemde SNS PF de grootste vastgoedfinancier van Nederlands commercieel vastgoed. Helaas of misschien maar goed ook: FGH Bank en ING REF komen nog op de eerste en tweede plaats. De berichtgeving in het FD werd erg gedreven door sensatiezucht. Zo sloeg de zakenkrant de plank mis met de onsmakelijke berichtgeving over SNS-troubleshooter Buck Groenhof.

'Dutch Link' pakte rampzalig uit

In mijn ogen had SNS PF een knuffel-relatie met veel van zijn klanten. Vastgoedtycoons als Roger Lips, Rudy Stroink, Hans Ensing, Ton Meijer, wijlen Herman Bessem en nog vele anderen – kregen zonder enige moeite leningen losgepeuterd voor hun (megalomane) projecten. De vastgoedbankiers van SNS PF – en daarvoor Bouwfonds – onderhielden met hun klanten ongezonde relaties. Bankieren werd gunnen. Het kritische vermogen werd terzijde geschoven ter wille van de instandhouding van de klantrelatie. De top van het Nederlandse vastgoedfinancieringswezen lijkt aan het pluche geplakt. Dit old boys netwerk is een gevaar voor het gezond functioneren van die sector. 

De voormalige en later zeer diep gevallen topman Cees Hakstege van Bouwfonds PF, de rechtsvoorganger van SNS PF, heeft daar naar mijn mening een groot aandeel in gehad. Samen met wijlen financier Bertus Pijper golden zij als de grote promotors van de zogenoemde ‘Dutch Link’. Niet de kwaliteit van projecten in het buitenland was maatgevend, maar de relatie met de klant. Als de klant intern te boek stond als prettig werd er zonder blikken of blozen miljoenen overgemaakt om onduidelijke buitenlandse projecten te financieren. Deals werden letterlijk in minuten beklonken.

Niet met oogkleppen op

Het met oogkleppen op koesteren van klanten, is niet meer van deze tijd. Beslissingen zouden moeten voortkomen uit zakelijkheid, onafhankelijkheid en objectiviteit. Uiteindelijk gaat het om het beoordelen van de kwaliteit van het onderpand bij een financieringsaanvraag. Juist bij bestaande klanten die ‘altijd goed voor hun geld zijn’. In deze ongekende crisis hebben we gezien hoe gemakkelijk ook grote namen van hun voetstuk kunnen vallen. Waar is het toezicht van de commissarissen op de bankiers?

Ook vakbladen gaan niet vrijuit 

Overigens dienen niet alleen de vastgoedbanken anders om te gaan met hun klanten. Ook vakbladen maken zich schuldig aan verweving. In mijn carrière als vastgoedjournalist waren kritische stukken over Bouwfonds PF of SNS PF zelden te vinden in de klassieke vakbladen. Dat is een logisch gevolg omdat diezelfde vastgoedfinanciers ook belangrijke adverteerders zijn op wier tenen zij niet wilden trappen. Ik vrees dat de vakbladen zullen ontkennen dat dit hun kritisch vermogen heeft beïnvloed. Dat zegt dan des te meer over hun gebrekkige vakkennis en het niet op tijd signaleren en publiceren van marktontwikkelingen.

Rogier Hentenaar