December 2015 zal de boeken in gaan als een zwarte bladzijde in de Nederlandse retailgeschiedenis. Binnen een week stevenen maar liefst drie grote retailketens op een faillissement af. Het doet de vraag rijzen of het een ongelukkig toeval betreft, of dat het de tijd van het jaar is.

Over de oorzaak van de financiële problemen bij V&D, DA en Macintosh is al het nodige geschreven. Het warme najaar zou de consument hebben afgehouden van winkelen. Winkelketens die hoopten op een mooie omzet in het najaar kregen te kampen met tegenvallende resultaten. Dit zou het laatste zetje richting de afgrond zijn geweest. Op zichzelf lijkt niet onaannemelijk dat tegenvallende verkopen een belangrijke rol hebben gespeeld bij de timing van deze insolventies. Toch kunnen ook andere elementen bijdragen aan het gegeven dat deze ketens vlak voor kerst failleren.

Voorafgaand aan de november- en decembermaanden staat bij veel retailketens de voorraad op het hoogste punt, in afwachting van de verkopen rond de feestdagen. De voorraden zijn ingekocht middels betalingen die via de bank lopen, dus de schulden aan de banken zijn op dat moment eveneens maximaal. Vanaf dat moment moeten de verkopen gaan lopen en loopt de schuld aan de bank terug. Zodra de kerstaankopen zijn gedaan draait de situatie om. De voorraden zijn dan laag en de liquiditeit is hoog. Omdat de schulden aan de banken zijn teruggelopen kan dat voor hen een ideaal moment zijn om de stekker eruit te trekken. In de gebruikelijk zware maanden januari en februari lopen de schulden aan de banken namelijk weer op en die zullen dan ook weinig reden zien om nog langer aan te modderen.

Blijven de andere schuldeisers dan geheel met lege handen achter? Die kans is groot. In verreweg de meeste faillissementen blijft er voor de concurrente schuldeisers niets over. Alles wat de failliete vennootschap nog bezit gaat op aan de kosten van het faillissement of komt ten goede aan de financiers en de fiscus. Als er al iets overblijft moet dat vaak over zoveel monden worden verdeeld dat het nauwelijks de moeite van het incasseren waard is.

Kortom, er bestaan waarschijnlijk meerdere verklaringen voor de omstandigheid dat retailland juist deze week wordt geteisterd door insolventies. Het kan als oneerlijk worden ervaren dat het vooral de financiers zijn die hierdoor hun schade beperken, mede ten koste van de leveranciers die onbetaald blijven. Leveranciers en andere betrokkenen moeten zich van dit risico bewust zijn en tijdig maatregelen treffen om hun schade te beperken in het geval dat hun zakenrelatie failliet gaat. 

Een column van Krijn Hoogenboezem en Jeroen le Clercq, advocaten bij BOEKEL.